Najpopularniejsze w dzisiejszych czasach domy jednorodzinne, to budowle z poddaszem użytkowym. Pokoje ze skosami są bardzo przytulne i pełne wdzięku, mają jednak wymagania aranżacyjne. Jednym z takich wymagań jest dobór odpowiednich okien dachowych, które umożliwią optymalne wykorzystanie światła dziennego i efektywne oświetlenie pomieszczenia. Dobór złej ilości i wielkości okien połaciowych oraz ich niepoprawne rozmieszczenie może sprawić, że zamiast cieszyć się urokami własnego domu, przez lata będziemy męczyć się w niefunkcjonalnym wnętrzu.
Okna dachowe oświetlają zdecydowanie większą część pomieszczenia niż okna pionowe o takiej samej powierzchni przeszklenia. Mogą one przepuszczać nawet do 1,8 razy więcej światła niż okna fasadowe. Można je montować w różnych miejscach dachu, pojedynczo lub grupami, co daje dużą swobodę w aranżacji pomieszczeń.
Jakie okno dachowe kupić?
Większość z nas budując dom czy remontując poddasze staje przed pytanie jakie okno dachowe kupić. Biorąc pod uwagę bardzo szeroką ofertę rynkową wybór odpowiedniego okna dachowego może być nie lada wyzwaniem. Musimy wziąć pod uwagę wiele czynników takich jak producent, wymiary, pakiet szybowy, materiał z którego zostały wykonane okna dachowe oraz akcesoria w jakie chcielibyśmy nasze okno doposażyć aby cieszyć się ich użytkowaniem.
Mamy do wyboru bardzo dużo rozmiarów okien dachowych. Standardowe szerokości okien połaciowych to 55 cm, 66 cm, 78 cm, 94 cm, 114 cm, 134 cm, natomiast typowymi wysokościami okien dachowych są 78 cm, 98 cm, 118 cm, 140 cm i 160 cm. Typowe rozmiary okien dachowych będą więc kombinacjami wymienionych szerokości i wysokości. Najbardziej popularne wymiary okien dachowych w Polsce to 78×140 cm i 78×118 cm, aczkolwiek coraz bardziej na polularności zyskuje również romiar 66×118 cm. Popularność tychże rozmiarów wynika w użej mierze z rozstawu krokwi stosowanego w konstrukcjach więźby dachowej. Szerokość okna dachowego dobiera się zazwyzaj tak, żeby była ona mniejsza od istniejącego rozstawu krokwi. W przeciwnym wypadku, jeżeli szerokość okna jest większa od rozstawu krokwi, zachodzi konieczność większej ingerencji w konstrukcję dachową poprzez zastosowanie tzw. wymianu, czyli poprzecznej belki, która stanowi podparcie dla wyciętej krokwi. Wstawia się ją pomiędzy pozostałe krokwie, aby przenosiła obciążenia na krawędziach otworu na w pełni zachowane elementy konstrukcyjne.
Jedną z ważniejszych rzeczy o których należy pamiętać, jest fakt, że mówiąc o rozmierze okna mówimy o całkowitym zewnętrznym wymiar ramy okna, a nie samego skrzydła, stąd światło otworu po otwarciu okna jest mniejsze niż wymiar okna np. 78×140 cm. Powierzchnia przeszklenia jest jeszcze mniejsza ponieważ część szyby jest zamocowana w skrzydle.
Niestety producenci okien dachowych, nie ułatwiają nam życia i oznaczają te same wielkości okien dachowych różnymi symbolami i tak np. okno 78×140 w VELUX posiada oznaczenie „MK08”, w FAKRO i OptiLight „07”, w RoofLITE „M8A”, a w Roto czy Skyfens „7/14”.
Jaki wymiar okna dachowego oraz ilość okien zatem dobrać w naszych pomieszczeniach?
Prawidłowe doświetlenie pomieszczeń za pomocą okien dachowych określa się stosunkiem powierzchni okna liczonej w świetle ościeżnicy, do powierzchni podłogi. Obowiązuje zasada, że 1 m² przeszklenia naświetla 8 m² podłogi.
Przykład obliczenia potrzebnej ilości okien dachowych do oświetlenia światłem dziennym pokoju o powierzchni 20 m².
20 m² podłogi / 8 m² = 2,5 m² powierchni przeszklenia okien
Oznacza to, że do oświetlenia pokoju o powierzchni 20 m² trzeba zastosować okna o powierzchni 2,5 m² liczonej w świetle ościeżnic.
Powierzchnię taką uzyskamy stosując:
- 4 okna 78 x 118 cm
- 3 okna 78 x 140 cm
- 2 okna 114 x 118 cm
Należy przy tym pamiętać, że powierzchnia przeszklenia okna dachowego w danym rozmiarze nie może być przeliczona bezpośrednio z jego wymiarów zamówieniowych np. 78×140 cm, ponieważ tak jak pisaliśmy wcześniej są to wymiary zewnętrzne ramy okna. Powierznia przeszklenia / szyby jest mniejsza niż jego powierzchnia całkowita. Zarówno szerokość jak i wysokość okna należy pomniejszyć o szerokość ramy wraz szerokością profilu skrzydła. Gdybyśmy zastosowali wymiary zamówieniowe powierzchnia dla okna 78×140 cm wyniosłaby 0,78 m x 1,40 m = 1,09 m², a tak naprawdę jego powierzchnia przeszklenia w zależności od modelu to około 0,73 m². A więc w obliczeniach powinniśmy posługiwać się powierchnią światła szyby.
Chcąc zwiększyć ilość światła wpadającego do pomieszczenia warto zastanowić się nad montażem kilku okien obok siebie lub nad sobą lub montaż kilku małych okien w różnych częściach połaci dachowej. Da to lepsze doświetlenie niż montaż jednego dużego okna o tej samej powierzchni szyb.
Należy pamiętać jednak, że z ilością oraz wielkością okien nie powinniśmy też przesadzić, ponieważ stanowią one pewnego rodzaju mostek terminczny. Okna dachowe są stale unowocześniane i cechują się coraz lepszymi parametrami ochrony przed utratą ciepła m.in. poprzez stosownie 3-szybowych pakietów szybowych, jednak nie ulega wątpliwości, że nie mogą one pod tym względem w żaden sposób konkurować z konstrukcją dachową docieploną 20 cm, 30 cm lub 40 cm wełny mineralnej. Dlatego też decydując się na okna dachowe warto mieć na uwadze względy ekonomiczne i zainwestować w ciepłe okna połaciowe. Obecnie na rynku jest bardzo wiele okien 3 szybowych spełniających Warunki techniczne WT2021 obowiązujące od 2021 roku. Według tej normy współczynnik przenikania ciepła okna Uw nie może przekroczyć wartości 1,1 W/m²K.
Jak zamontować okno połaciowe i jaki powinien być wymiar otworu pod okno dachowe?
Większość okien dachowych montuje się na łatach – mają kątowniki montażowe na górze i na dole ościeżnicy. Są też takie okna dachowe, których ościeżnice przytwierdza się do krokwi – z kątownikami z obydwu jej boków.
Długość okna połaciowego dobiera się zależnie od kąta nachylenia dachu. Zakłada się, że dolna krawędź okna powinna zostać zamontowana na wysokości około 100-120 cm nad poziomem podłogi, a górna krawędź okna – 180-200 cm. Tak zamontowane okno połaciowe zapewnia dobrą widoczność, zarówno gdy wygląda się przez nie stojąc jak i siedząc. Aby spełnić warunek zapewnienia wygodnej obsługi i dobrego widoku z okna, jego długość dobiera się tym większą, im mniejszy jest kąt jego nachylenia.
Szerokość okna połaciowego należy zawsze dobierać tak, aby nie trzeba było ingerować w więźbę dachową. Najlepiej, gdy szerokość ta jest odrobinę (2 do 5 cm) mniejsza od odległości między krokwiami. I tak na przykład rozstaw krokwi pod okno dachowe 78cm to około 80cm.
Gdy okno połaciowe jest jednak większe, ustawia się je tak, by trzeba było wyciąć fragment tylko jednej krokwi. Nie powinno się przecinać dwóch sąsiednich krokwi, gdyż to nadmiernie osłabiłoby konstrukcję dachu. Po przecięciu krokwi poniżej i powyżej okna montuje się prostopadłe do niej belki, zwane wymianami. Przekazują one obciążenia z przeciętych krokwi na sąsiednie całe krokwie i w ten sposób odciążają słabsze miejsce dachu.
Montaż okien dachowych – odpowiednia wysokość
Należy się zastanowić, na jakiej wysokości chcielibyśmy dane okno zamontować, tak żeby spełniało swoje zadanie a równocześnie aby zapewnić komfort jego obsługi. Proszę sobie wyobrazić okno dachowe o wymiarach 78×160 z górnym otwieraniem zamontowane na poziomie 1,30 m. Klamka prawdopodobnie będzie poza zasięgiem nawet najwyższego domownika. Przyjmuje się, że okna z klamką u dołu montuje się na wysokości 130-150 cm, a te z klamką u góry na poziomie 80-130 cm. Górna krawędź okna z otwieraniem górnym powinna znaleźć się w zasięgu ręki czyli na na poziomie około 200-220 cm. Okno powinno znajdować się na takiej wysokości, aby umożliwić stojącej osobie patrzenie przed siebie a nie tylko w górę.
W budynkach o kondygnacjach położonych poniżej 25 m nad terenem, odległość dolnej krawędzi okna otwieranego od podłogi powinna wynosić co najmniej 85 cm. Natomiast na kondygnacjach powyżej 25 m nad terenem odległość ta powinna wynosić nie mniej niż 110 cm. Należy podkreślić, że im wyżej od podłogi będzie zamontowane okno tym lepsze będzie doświetlenie pomieszczenia.
Decydując się na okna dachowe, trzeba zwrócić uwagę także na wysokość ścianki kolankowej i kąt nachylenia dachu. Im wyższa ścianka kolankowa, tym wyżej będzie znajdować się dolna krawędź okna. W takim wypadku, żeby zapewnić sobie dobrą widoczność, pod oknem połaciowym warto wstawić jeszcze pionowe, tak żeby powstało zestawienie kolankowe. Optymalnie jest usytuować okno tak, aby dolna krawędź znajdowała się na wysokości około 120 cm od podłogi. Klamka, która znajduje się w dolnej części skrzydła, jest wówczas łatwo dostępna dla użytkownika, a okno doskonale spełnia swoje główne funkcje. Taka wysokość pozwoli również na wygodne ustawienie pod nim mebli oraz przechodzenie obok bez konieczności schylania się (nawet gdy skrzydło jest otwarte). Łatwo je będzie również otwierać.
Podsumowując:
- Okna dachowe doświetlają poddasze skuteczniej niż okna fasadowe.
- Aranżując poddasze, warto poświęcić czas na staranne rozplanowanie i wybór okien.
- Najlepsze efekty uzyskamy stosując kilka okien umieszczonych w różnych punktach dachu, niż okna zgrupowane w jednym miejscu.
- Im wyżej od podłogi zamontowane będzie okno, tym lepsze i bardziej równomierne będzie doświetlenie pomieszczenia.
- Wysokie okna dachowe zapewniają równomierny rozkład światła w pomieszczeniu oraz gwarantują kontakt wzrokowy z otoczeniem.
- Dzięki odpowiedniemu doborowi oraz rozmieszczeniu okien dachowych, bez znaczącego podnoszenia kosztów, możemy zyskać efektowne oświetlenie promieniami słońca, dobrą wentylację, komfort cieplny i akustyczny.
- Aby podnieść komfort użytkowania poddasza, warto wyposażyć nasze okna w dodatki do okien dachowych takie jak: markizy na okna dachowe czy rolety na okna dachowe.